بررسی سیر تاریخی زبان و ادبیات عرب از دوره صفویه تا قاجاریه
تاریخ ارسال : 11 /01 /1393
دسته بندي: پابان نامه - پروژه - مقاله - تحقیق,علوم انسانی,علوم تربیتی,روانشناسی,علوم اجتماعی
حجم فایل : 554.15 كيلوبايت
فرمت فايل هاي فشرده : WORD
تعداد صفحات : 127 صفحه

قیمت : 5,900 تومان

  خرید فایل

توضیح :

مقاله بررسی سیر تاریخی زبان و ادبیات عرب از دوره صفویه تا قاجاریه

 

 

فهرست مطالب 

عنوان                                               صفحه

فصل اول- کلیات طرح

 

1-1 بیان مسئله.............................. 2

1-2 هدفهای تحقیق............................. 2

1-3 اهمیت موضوع تحقیق وانگیزه های انتخاب ان... 2

1-4 سوالات فرضیه تحقیق........................ 3

1-5 روش تحقیق ............................... 3

1-6قلمرو تحقیق .............................. 3

1-7مشکلات تحقیق .............................. 3

 

فصل دوم

2-1مقدمه.................................... 5

2-2 زبان و ادبیات عربی وفارسی در دوره صفویه 8

2-3تاریخ صفویه ............................. 11

2-4 پادشاهان صفویه ......................... 14

2-5 مدارس دوره صفویه ومراکز علم وتربیت ..... 14

2-6 مهاجرت علمای عرب زبان به ایران وتاثیر ادبی انها  16

2-7 زبان وادبیات عرب وعلوم در اوایل قرن دهم 17

2-8 علما ودانشمندان قرن دهم................. 19

2-8-1 الکرکی محقق الثانی .................... 19

2-8-2 غیاث الدین شیرازی .................... 20

2-8-3 کمال الدین اردبیلی.................... 20

 

فصل سوم

3-1 مقدمه................................... 23

3-2 زبان وادبیات عرب در قرن یازدهم در ایران 23

3-3علمای اسلامی در قرن یازدهم همزمان با قرن دوم صفویه 25

3-4  علما وادبای عربی گوی قرن یازدهم ....... 27

3-4-1 الخلخالی .............................. 27

3-4-2 شیخ محمد حسن بن زین الدین شهید ثانی بن علی بن احمد عاملی     27

3-4-3 شیخ بهایی ............................. 31

3-4-4 شیخ لطف الله اصفهانی ................... 43

3-4-5 میر داماد ............................ 45

3-4-6 ملا صدرای شیرازی ...................... 46

3-4-7 میر فندرسکی .......................... 48

3-4-8 محمد الحرفوشی عاملی .................... 49

3-4-9 عبد الرزاق لاهیجی ..................... 52

3-4-10 محمد مومن شیرازی ..................... 52

3-4-11 مولا زکی الدین علی قهپایی ............ 58

3-4-12 علامه شیروانی ........................ 59

3-4-13 شیخ جلیل عاملی مشغری جبغی ........... 59

3-4-14 محقق سبزواری ......................... 63

3-4-15 فیض کاشانی .......................... 63

3-4-16 سید عبدالله خان موسوی ................. 66

3-4-17 اقا حسین خوانساری ................... 66

 

فصل چهارم

4-1 مقدمه................................... 70

4-2 علما و ادبای عربی گوی قرن دوازدهم ...... 70

4-2-1 قاضی سعید قمی ........................ 70

4-2-2 شیخ عبد القاهر عبادی ................. 73

4-2-3 علامه مجلسی ............................ 75

4-2-4 سید نعمت اله جزایری .................. 78

4-2-5 شیخ حر عاملی ......................... 79

4-2-6 میر محمد صالح خاتون آبادی .............. 101

4-2-7 حسن لاهیجی ............................ 101

4-2-8 شیخ سلیمان ماحوزی بحرانی .............. 101

4-2-9 اقا جمال الدین محمد خوانساری ........... 102

4-2-10 میرزا محمد مشهدی قمی ................. 106

4-2-11 فاضل هندی ........................... 107

4-2-12 سید صدر ............................. 109

 

فصل  پنجم

5-1 مقدمه................................... 112

5-2 دوره افشاریه ........................... 112

5-3 دوره زندیه ............................. 114

5-4 زبان وادبیات عرب در دوره افشاریه وزندیه 114

5-5 علما وادبای عربی گوی قرن دوازدهم (افشاریه وزندیه)    115

5-5-1 سید قطب الدین محمد نیریزی شیرازی ...... 115

5-5-2 محمد اسماعیل مازندرانی خواجوی .......... 117

5-5-3 محمد نراقی ............................ 118

5-5-4 میرزای قمی............................ 118

5-5-5 محمد مهدي الطباطبائي البروجردي البحر العلوم 120

 

 فصل ششم

6-1 مقدمه .................................. 123

6-2 نتیجه گیری.............................. 123

فهرست منابع................................. 127

چكيده :

در اين پايان نامه به بررسي سير تاريخي ادبيات عرب در ايران در سه دوره صفويه ، زنديه و افشاريه پرداخته شده است.بدين منظور ابتدا در مقدمه فصل دوم به بيان تاريخ ادبيات عرب در ايران پرداخته شده است و به وضعيت اين زبان در دوره هاي سوم و چهارم قمري اشاره شده است.و دلايلي بر عدم شكوفا شدن ادبيات عرب ذكر گرديده است.پس از آن سير تاريخي زبان و ادبيات عرب در دوره صفويه و تاريخچه صفويه در ايران بيان شده است و در ادامه پادشاهان دوره صفويه ، مراكز مهم علم و تربيت عنوان گرديده است.

 

و نظر به اهميت موضوع مهاجرت علماي عرب زبان به ايران بخشي را به اين مهم اختصاص داده شده است.و با دسته بندي اين دوران ابتدا علماي مهم عربي گوي قرن دهم ، قرن يازدهم وقرن دوازدهم هجري قمري كه همزمان با دوره صفويه بودند به رشته تحرير در آمده است.در ادامه وبا توجه به همزمان بودن تقريبي دوره افشاريه و زنديه فصل پنجم ، اين دوره را مورد بررسي قرار داده است.و به شرح زندگي عالمان دو دوره فوق پرداخته شده است.و در نهايت با نتيجه گيري به بيان و دلايل رشد ادبيات عرب در ايران ، ادبيات عرب اعم از نثر و نظم و ساير موارد در اين خصوص ارائه گرديده است و به اين باور مي توان رسيد كه در اين دوران بيشتر عالمان با پيش زمينه ادبيات عرب در غالب مذهب تشيع به مدح ائمه (ع) پرداخته اند و گاهي به مدح ديگر عالمان و زماني به مرثيه سرايي اكتفا كرده اند.مطالب خود را در باب اجازات و شروح بيان نموده و به زنده نگه داشتن ادبيات عرب در ايران پرداخته اند و عالمان به بيان غزل ، قصيده ، وشعرهاي سطحي و برگرفته از شيوه هاي قدما بسنده مي نمودند و به تعليم و تعلم قناعت نموده اند.

 

فصل اول

کلیات طرح

 

 

1-1 بیان مسئله

بررسی سیر تاریخی زبان و ادبیات عرب در ایران از دوره صفویه تا قاجاریه در فاصله زمانی بین سالهای 910هـ..ق الی 1210هـ..ق می باشد. با توجه به فارسی زبان بودن ایرانیان ، حس کنجکاوی در مورد ضعف ادبیات عرب در ایران ، همچنین اوج گیری شیعه و تقابل به وجود آمده با تسنن و چگونگی تسری و داخل شدن ادبیات عرب در ایران آن زمان بود، که مرا برآن داشت تا سیر تحولی ادبیات عرب در این دوره را بررسی کنم و آشنایی بيشتر با این سیر تحولاتی را عرضه نمایم.

1-2 هدف های تحقیق

به طور اجمال می توان هدف از تحقیق فوق را در چند مسئله بیان نمود،به طوری که نه تنها اطلاعاتی از زبان ادبیات عرب بر ما آشکار سازد. بلکه بتوان اطلاعاتی در زمینه ادبیات عرب در این دوره و شناخت تحولات این دوره را برای ما نمایان سازد. که به اجمال به بیان اهداف مورد نظر به صورت فهرست وار می پردازم.

1- بررسی دوران صفویه ، افشاریه و زندیه شامل سلاطین و وضعيت اين دوران 2- علما و دانشمندان و نویسندگان و آثار علمی آنها که نوشته شده است و وسوابقی که از انها در دسترس ما می باشد.3-نمونه ای از ادبیات شعری عالمان در قرون10 و11 و12وترجمه ابیات

1-3 اهمیت موضوع تحقیق و انگیزه انتخاب آن

باید اذعان نمود از آن جهت اين موضوع اهمیت دارد که کمتر شخصی ادبیات عرب این زمان را مورد تحلیل قرار داده است . در این زمان ادبیات عرب به نوعی دارای نقصان شده است چرا که از طرفی سلاطین به نوعی مخالفت خود را با ترویج ادبیات عرب اظهار داشته اند و از طرفی شاهان ایرانی زنده نگاه داشتن ادبیات فارسی را در اذهان خود پرورش می دادند. پس انگیزه بيشتر من جهت انتخاب موضوع فوق ارتباط کاری،تحصیلی و بررسی وضعیت ادبیات عرب در آن زمان میباشد لذا بر آن شدم که موضوع رابررسی نمایم.

1-4 سوالات فرضیه تحقیق

سوالاتی که برایم در این زمینه مطرح شد عبارتند از :

1- دوران صفویه و افشاریه و زندیه چه دوره اي  می باشند؟

2- چه دانشمندان و نویسندگانی در این دوره در ایران می زیسته و فعالیت می کرده اند؟

3- آیا نمونه ای از شعرا در زمینه ادبیات عرب توسط نویسندگانی ایرانی موجود می باشد؟

4- سیر تاريخي ادبیات عرب ونقش دانشمندان و علما و مدارس در سه دوره فوق

فرضیه های تحقیق :شامل ادبیات عرب و چگونگی عدم شکوفایی در سه قرن فوق و نویسندگان در دوره مورد نظر ، علل فترت ادبیات عرب ، برخورد علما با ادبیات عرب ، چگونگي رفتار سلاطین با ادبیات عرب و علت پس رفت ادبیات عرب در این دوره.

1-5 روش تحقیق: کتابخانه ای و فيش برداري- اينترنت

1-6 قلمرو تحقیق :کتابخانه مجلس شورای اسلامی کتابخانه ملی- اینترنت- کتابخانه حوزه علمیه خوانسار.

1-7 مشكلات تحقيق :موجود نبودن تحقیق و پيشينه اي در رابطه با موضوع فوق.

عدم دسترسی به منابع کتب که در دوره فوق به نکارش  درآمده.

 

فصل دوم

زبان و ادبيات عربي و فارسي در دوره صفويه و علماي قرن دهم

 

2-1 مقدمه

همواره تاریخ وادب مقوله ای پرجاذبه، زیبا و دوست داشتنی برای بشر به شمار میرود. همیشه انسانها به سرگذشت پیشینیان علاقمند بوده اند. و گاه به عنوان سرگرمی یا به منظور تجربه اندوزی از آن بهره می جستند. با نگاهی به کتابها و مطالب موجود در کتابخانه ها تعدد و فراوانی مطالب در رابطه با تاریخ قابل توجه است و بیشتر به چشم میخورد. به سبب انکه اغلب شاعران ایرانی با ادبیات عرب که مدیون قران و اموزه های دینی، بلاغی، حکمی و ادبی است مانوسند .بنابراین در طول تاریخ ادبیات ایران فارسی زبانان عربی سرای فراوانی را میتوان معرفی کرد و اثار انهارا بررسی نمود .

در روزگار معاصر، موضوع زبان وادب عربي در ايران ، هنوز چنانكه بايد مورد بررسي قرار نگرفته است ، ولي در لابه لاي آثاري كه دربارة‌ تاريخ‌هاي ادبيات فارسي نوشته شده، اطلاعاتي عرضه گشته است، خاصه كه در قرون اوليه‌ اسلامي تفكيك زبان و فرهنگ عربي و فارسي تقريباً محال بوده است و نويسندگان تواريخ ادبيات به ناچار از منابع فرهنگ عربي در اين باره كه آكنده از مايه‌هاي ايراني است،‌ سود برده‌اند؛و بايد از كتابهای زبان تازي که در ميان ايرانيان ودر اين باب است و هوشمندانه به موضوع پرداخته استفاده کرد، اما برخي به جاي بررسي ادبيات عرب در ايران، فهرستي از بزرگان ايراني عربي نويس تدارك ديده‌اند كه هدفي جز بزرگ نمايي ايرانيان نداشته است.

فضاي فرهنگي ايران از فتح اسلامي تا حدودی تحت تاثیر اذبیات عرب قرار گرفته وهمة فرهنگ ديرپاي آن گويي تنها از مجراي بين النهرين سيل وار به رودهاي خروشاني كه در زبان عربي جاري بود، مي‌پيوست و گويي سرزمين ايران بر اثر اين انتقال،از مايه‌هاي فرهنگي وتاريخي خود تهي مي‌گشت تا جاي را براي ادب عربي ـ‌ ديني بگشايد.عربها كه گروه گروه در ايران سكني مي‌گرفتند، زبان و ادب خود را به كار مي‌بردندوآن را به كارگزاران و موالي خويش مي‌آموختند؛پس بايد گفت بي گمان زبان ادب نيز ميان عرب‌ها و بسياري از ايرانياني كه راهي به مراكز قدرت مي‌جستند، عربي بود.به طوری که میتوان گفت زبان دولتی در ایران ودر قرن چهارم هجری عملا عربی بود

از آن سوي با توجه به آنكه  تازيان ايران، در آغاز  به لهجه‌هاي  گوناگون  سخن مي‌گفتند و سپس  عربي فصيح را، نخست به گونه‌اي طبيعي و با ممارست، و آنگاه در مكتب و  مدرسه  فرا مي‌گرفتند، اين امر وضع آنان را تا حدي به وضع فارسي زبانان عربي آموز شبيه مي‌ساخت و هر دو گروه مجبور بودند رنج تحصيل را بر خود هموار سازند.؛از اینروست که زبان عربي رواج تمام داشت و تقريباً هيچ درباري، حتي سراي اميران و وزيران دست دوم و سوم، از شعر و ادب خالي نبود و مرزي ميان ايشان و مراكز بزرگ عربي يا دستگاه خلافت وجود نداشت و رابطه و آمد و شد امري طبيعي بود، هيچ غريب نيست كه شاعري يا اديبي بزرگ از خراسان،كه خود از مراكز مهم ادب عربي شد ، برخيزد و در این ادبیات بدرخشد.

پس ترديدی نيست كه ادب عربي در ادب فارسي جرياني مداوم يافته، و ادب عربي نيز به نوبه خود از فرهنگ ايراني بهره برده است. با اين همه، گويي حائلي عظيم ميان ادبيات دو جهان عربي و فارسي قد برافراشته است.

اما فهم موقعيت زبان عربي در ايران، در بسياري وجوه آن، بدون پرداختن به ظهور و رواج ادب فارسي میسر نيست.

مي‌توان دريافت كه فارسي دري با گامهايي لرزان و بيشتر به پشتوانة عربي در حال تكوين است و به واديه های گو ناگون ادبي و علمي وارد مي‌شود. در اين آثار هر چند واژگان عربي اندك است، ولي ساختار دستوري بيشتر عربي است و هر چه در زمان پيش مي‌رويم، اين حالت معكوس، وسپس تشديد مي‌گردد: از قرن 5 ق به  بعد  پيوسته  ساختارهاي  دستوري، فارسي‌تر مي‌گردند، اما واژگان عربي، سايه‌اي سنگين و گاه مزاحم بر زبان فارسي مي‌افكند. در پايان قرن 4 و‌ آغاز قرن 5 كشاكشي سخت اما نهانی ميان دو زبان عربي و فارسي آغاز مي‌گردد. از يك سو شعر و ادب عربي رواج بيشتري مي‌يابد و كتابهاي بزرگ علمي به اين زبان نوشته  مي‌شود و چهره‌هاي  تابناك  و جاويدان ايراني چون رازي، فارابي‌، ابن سينا، بيروني و خوارزمي آثار بزرگ خود را به عربي مي نويسند،‌ از سوي ديگر برخي چون ابوعلي سينا نيز ناچار مي شوند به خواستة‌ مردم يا فرمانروايان ايراني آثاري به فارسي بنويسند، يا برخي از آثار عربي به همين سبب به فارسي ترجمه گردد.

یکی از این دوره ها که این ویزگی و تعامل بین ایران و اسلام بیشتر صورت گرفت ،دوره صفویه است ،که ایران به صورت کانون گرم برای شیعیان سراسر جهان درامده و بسیاری از دانشمندان شیعه ازدیگر سرزمینهاروبه ایران اوردند. وبرخی از انها فارسی اموختند و ذواللسانین شدند.برخی نیز فارسی دان وعربی دان بودند و اثاری را پدیداوردند.مطالعه وبررسی این دوره تاریخی یعنی قرنهای دهم یازدهم و دوازدهم مورد نظر صاحب این قلم است

از این نظر تاریخ مانند ادبیات است که از اثار فراوانی برخوردار است ،این همانندی نشان میدهد که تاریخ و ادبیات نسبتی با یکدیگر دارند. ادبیات در بستر تاریخ پدید میاید وتاریخ رامی توان در سیمای ادبیات نگریست .

تاریخ ادبیات فارسی وتاریخ ادب عرب نیز به نحوی به سبب سرچشمه های مشترک وهمسنگی با همدیگر به نحو چشمگیری در هم تنیده اند ،به ویزه در سر زمین هاي اسلامی این رخداد روی داده است.  لذا بر آن شدم که گوشه ای کوچک از سرگذشت این ادبیات را گردآوری کنم، بدین منظور در این فصل ضمن گذری برادبیات عرب کوشیده ام به این دوره تاریخی بپردازم. از این رو خلاصه ای از تاریخ صفویه ، افشاریه ، زندیه را بیان کردم ،انگاه وضع ادبیات و علوم در سده های دهم یازدهم و دوازدهم پرداخته ام وبه معرفی علما و دانشمندان هر قرن اقدام کرده ام، که زندگی انها بین سالهای 910 ه.ق تا1210 ه.ق بوده است .

هرچند در اثر جنگها و حتی حمله افغانها به اصفهان در دوره صفوی بسیاری از ارزش فرهنگی ایران زمین از بین رفته است و ليكن آثار معماری بسیاری که از دوره صفویه بر جای مانده است، که نشان از شکوفایی علوم در آن دوران در ایران دارد.

2-2 زبان و ادبیات عربی و فارسی دردوره صفویه

ادبیات در دوره صفویه در زمره ادبیات منحط به شمار می رود.زیرا صفویه را مشغله و گرفتاری پیش از آن بود که به شعر و شاعری توجهی داشته باشند.علایق فرهنگی آنان بر محور تبلیغات و تحکیم مبانی مذهب آمیخته با سیاست دور می زند، که از یک سو از راه تقویت علوم دینی و از سوی دیگر به وسیله ادبیات مذهبی انجام می گیرد و البته هر دو در مسیر تشیع پیش می رود.

نباید نادیده گرفت ،که قبل از برآمدن این سلسله بخش قابل توجهی از ملت پیرو تسنن بود ،بدیهی است که نه آسیای مرکزی و نه افغانستان و نه هندوستان که همگی کشورهای سنتی مذهب بودند. نمی توانستند در هماهنگ ساختن ادبیات با مذهب تشیع که لازمه ی سیاست خاص شیعی بود،وفق دهند. به عبارت ديگر ادبیات از جنبه بین المللی خود خارج شد و به تدریج جنبه ای صرفاً فازسی پیدا کرد.

با آنکه زبان خانوادگی صفویه ترکی بود زبان فارسی اهمیت خود را از دست نداد. زبان فارسی در نگارش مسائل دینی هم که قبلا" فقط به زبان تازی نگاشته می شد، به کار رفت .صرف نظر از این قسمت نثر دوره صفویه دنباله ی مستقیم در نثرقبل از ان  دوره است.

سروده هایی که در نیایش پیامبر (ص) در مدح علی (ع) و اشعاری که در رثاء آنان سروده می شد، جای قصاید مدیحه و غزلیات دنيوي را گرفته است .

 پس اختلاف شعر و ادب این دوره بادوره های پیش در این است که قبلا" ادبیات روی هم رفته پر مایه تر بود، این کم مایگی را می توان نشانه ای یک انحطاط واقعي دانست. ولی از سوی دیگر چنانچه در سبک نوین هندی ،که تا حدودی جانشین سبک خراسانی و عراقی گشته است، فضایی عمیق تر به وجود آورده بود.

حال با بر آمدن دوره صفویه امور شدیداً متمرکز می شود. آنان عقاید مذهبی را تحت اصول معینی قرار داده و به یکسان ساختن آراء عمومی می پردازند ،و به موازات آن به طور کلی تحصیلات را مقید می سازند.

تحصیل علوم دینی غایت آمال جوانان عصر صفوی است و هدف آنان مجتهدی توانا شدن می باشد. (یان و یبکا ، ترجمه شهابی 1354، 465)

موارد مرتبط

• در مورد حضرت مهدی (عج)
• تاثیر شخصیت پدر ومادر بر فرزندان
• دانلود رايگان نمونه سوالات پيام نور درس معادلات دیفرانسیل نيمسال اول 93-92
• دانلود رايگان نمونه سوالات پيام نور درس روش های محاسبات عددی,محاسبات عددی نيمسال اول 93-92
• دانلود رايگان نمونه سوالات پيام نور درس ریاضی عمومی 1 نيمسال اول 93-92
• دانلود رايگان نمونه سوالات پيام نور درس ریاضی 2,ریاضی عمومی 2,ریاضی کاربردی 1 نيمسال اول 93-92

1 »

کاربر گرامی، لطفاً توجه داشته باشید که این بخش صرفا جهت ارائه نظرات شما درباره ی این محصول در نظر گرفته شده است. در صورتی که سوالی در رابطه با این محصول دارید یا نیازمند مشاوره هستید، فقط از طریق تماس تلفنی با بخش مشاوره اقدام نمایید.

کاربر گرامی چنانچه تمایل دارید، نقد یا نظر شما به نام خودتان در سایت ثبت شود، لطفاً لاگین نمایید.